Do literatury tureckiej mamy stosunek… ostrożny. Nawet Noblowski sukces Orhana Pamuka nie do końca przełamał tę nieufność. Nie za bardzo wiemy „z czym jeść” Turcję, a kontrast jej turystycznego wizerunku z drastycznymi czasem doniesieniami medialnymi z tego na poły europejskiego, na poły azjatyckiego kraju nie sprzyja ustaleniu sobie jakiegoś wyważonego sądu. No tak, jest jeszcze kebab… i kawa po turecku, o której rzeczywistym smaku tak naprawdę nie mamy pojęcia.
Warto jednak się przełamać i sięgnąć po powieść młodej tureckiej pisarki Elif Şafak. Wielowątkowa opowieść o losach ludzi zamieszkujących jedną przestrzeń to pomysł nie nowy, jednak autorka powieści Pchli pałac potrafiła znaleźć własny klucz do rozegrania tematu. Dziesięć rodzin zamieszkuje Pałac Cukiereczek na jednej z ulic Stambułu. Wybuchają namiętności, rozgrywają się małe i wielkie dramaty, toczy się zwykłe życie, a wszystko w dusznej – i coraz bardziej śmierdzącej (o czym za chwilę) atmosferze. Bohaterowie to nieco pogubieni ludzie o skomplikowanych i osobliwych życiorysach; przyszło im zamieszkać w domu, który kiedyś rosyjski emigrant podarował swojej żonie. Podobno dom zbudowano na grobie pewnego świątobliwego Mędrca, ale nikt do końca nie wie, jak z tym było naprawdę. Mieszkańcy mają jednak znacznie większy problem niż tego rodzaju dywagacje: od pewnego momentu pod ich domem wysypywane są śmieci z całej okolicy, a wewnątrz dominuje ich narastający i wszechpotężny smród. I choć tylu jest amatorów śmieci, piętrzący się pod murem stos nigdy nie znika. Śmieci stają się jednym z głównych tematów rozmów, zwłaszcza w prowadzonym przez dwóch braci zakładzie fryzjerskim...
Znakomicie zarysowane charaktery, kłótnie, plotki i codzienne problemy napędzają akcję tej opowieści o życiu, prawdzie, tajemnicy. Świat Pałacu Cukiereczek staje się mikrokosmosem, w którym odbijają się ludzkie historie. Ale to także żywa historia rozgrywająca się w realiach Stambułu, miasta w kolorze fioletu. Ten kolor miasta odkryła jedna z bohaterek książki – choć zajęło jej to wiele czasu.
Co jest prawdą, a co zmyśleniem? Takie właśnie pytanie stawia turecka pisarka, snując jednocześnie historię, w którą trudno nie uwierzyć – bo życie to nonsens.
BiG
Elif Şafak Pchli pałac, przełożyła Anna Akbike Sulimowicz, Wydawnictwo Literackie 2009
